Palem-kidipen

Palal o putardipen andar i Robìja, vi kaj kadaja sas tnumaj jekh jurìdiko thaj na lia and-o dikhipen nijekh fèlo akciěnqo socio-ekonomikane integraciaqo kodolenqe kaj sas ròburja, anavǎrde “emanćipisarde”, e rroma astardile te len than k-o ʒivipen le rumunikane societetaqo: andine and-i România thaj barǎrde e arćondimata le butikerimasqe le metalurěnqe, made pe’ and-o Biumblavdimasqo Maripen andar 1877-1878, marde pe’ and-o Angluno Lumjaqo Maripe, sas o dujto etnikano grùpo savo prinʒardǎ o Jekhisaripen le Rumunikane Principaturěnqo le Transilvaniaça andar o 1 Decembra 1918 thaj dine le themes kulturaqe manuśa, intelektuàlurǎ, artìsturǎ thaj themesqe manuśa, pala’ sar phenelsas o Mihail Kogalniceanu and-o Vakeripe andar 1-to aprili 1891 and-o but-pakivalo kidipen le Rumunikane Akademiaqo, organizime kana pherdile 25 berś dekatar laqo keripe: “Deśkaj dekatar o dinipen le emancipaciaqo na pherdile ni 50 berśa, e rroma dine amen indùstriaqe xulaja, domba (artìsturǎ), pakivale oficèrǎ, laćhe administràtorja, sastǎrne thaj vòrta parlamentàro oratòrja.

O Baro Jekhisaripen andar o 1-to decèmbra 1918 sas i okàzia kaj e rroma te organizin pe’, te keren prinʒardo lenqo baro-amalipe thaj te sikaven penqi loialitèta karing o nevo-kerdo rumunikano them, te godisaren thaj te laćharen penqe dikhimata haj kamimata and-i relàcia le rumunikane themeça, te xramosaren thaj te inkalen polìtiko thaj kulturàlo patrina thaj, astarindoj sa kadalendar vaj kidindoj len jekhe thaneste, te vazden kodo so, andar jekhe modèrno dikhimaste, phenas ke si e rromenqo miśkipen. E anglune bare kidimata le rromenqe thaj e anglune organizàciě le rromenqe sas kerde and-i Transilvania, o than kaj e rromenqe Robìjan ni sas la’ ni o baripe, ni o dïlgipe thaj ni i thamikani zor sar and-o Rumunikano Therm haj and-i Moldova.